На 11 јуни 2019 година се одржа редовна седница на Комитетот за оперативна монетарна политика на Народна банка, на која беа разгледани клучните показатели за домашната економија и движењата на меѓународните и домашните финансиски пазари, во контекст на поставеноста на монетарната политика.

Комитетот оцени дека монетарната поставеност е соодветна на постојните економски и финансиски услови, при што беше одлучено каматната стапка на благајничките записи да остане на нивото од 2,25%. Истовремено беше одлучено понудата на благајнички записи за аукцијата којашто ќе се одржи на 12 јуни 2019 година да се задржи на нивото од 25.000 милиони денари.

На седницата беа разгледани најновите остварувања во домашната економија во контекст на априлските макроекономски проекции. Според Комитетот, економските фундаменти се здрави, без присуство на нерамнотежи во економијата. Отсуството на нерамнотежи е видливо преку ниската и стабилна инфлација и поволната надворешна позиција, контекст којшто придонесува за поволни движења на девизниот пазар и интервенции со откуп на девизи од страна на Народна банка од почетокот на годината. Динамиката и валутната структура на штедењето на домаќинствата упатуваат на стабилни очекувања и поволни согледувања.

Во однос на најновите макроекономски показатели, според проценетите официјални податоци за БДП, економската активност во првиот квартал на оваа година бележи годишен раст од 4,1%, што е во согласност со очекувањата. Растот на економската активност е поттикнат од домашната побарувачка, додека нето-извозот има мал негативен придонес. За вториот квартал од годинава, при ограничен обем на расположливи податоци, тешко е да се формира попрецизна оцена за состојбата во економијата. Засега, расположливите високофреквентни податоци за април упатуваат на натамошни поволни движења во економијата, кои се видливи преку натамошниот раст на индустриското производство и прометот во трговијата.

Остварената просечна годишна стапка на инфлација во првите пет месеци изнесува 1,4%, при очекувања за стапка на инфлација од 1,5% за целата 2019 година. Ризиците во однос на проекцијата на инфлацијата за оваа година засега се оценуваат како урамнотежени.

Што се однесува до показателите од надворешниот сектор, засега се расположливи податоците за надворешнотрговската размена за април, при што периодот од еден месец е краток за донесување посигурни констатации во овој домен. Податоците за менувачкиот пазар заклучно со втората декада на мај укажуваат дека нето-приливите од приватните трансфери се во согласност со очекувањата за вториот квартал. Остварувањата кај билансот на плаќања во првиот квартал од годинава посочуваат на повисок дефицит во тековната сметка во однос на априлската проекција, но и подобри нето-финансиски приливи од очекуваните за истиот период. Девизните резерви кон крајот на мај се повисоки во однос на крајот на минатата година, при што сите показатели за нивната адекватност и натаму се во сигурната зона.

Во однос на монетарните движења, по растот во април, првичните податоци за мај покажуваат мал месечен пад на вкупните депозити, кој во најголем дел произлегува од падот на депозитите на претпријатијата и на другите сектори, при мало намалување и кај депозитите на домаќинствата. На кредитниот пазар, во мај, продолжи месечниот раст на кредитите, движен од растот на кредитирањето на домаќинствата. Засега не се забележуваат поголеми отстапувања од очекуваната динамика на монетарните и кредитните агрегати.

Во периодот помеѓу двете седници на Комитетот, ликвидноста на банките се задржа на релативно стабилно и високо ниво, што придонесе и натаму банките да имаат ниска потреба за задолжување на меѓубанкарскиот пазар на депозити. Во такви околности, банките и натаму го насочуваат вишокот слободни парични средства кон расположливите депозити кај Народна банка, кои овозможуваат висока флексибилност и достапност на средствата за непречено кредитирање на домашните субјекти.

На девизниот пазар во мај беше забележан сезонски раст на нето-побарувачката за девизи, која беше целосно задоволена од сопствените девизни средства на банките. Покрај тоа, во услови на флексибилно управување со девизните средства и обврски, банките еден дел од вишокот девизна ликвидност го насочија и на меѓубанкарскиот девизен пазар, поради што Народна банка и овој месец интервенира со откуп на девизи од банките поддржувачки. Заклучно со мај, Народна банка откупи 72,5 милиони евра, со што и во првите пет месеци од оваа година централната банка е присутна на девизниот пазар само со откуп на девизи од системот.

Обновените глобални трговски тензии со заострувањето на односите на САД со Кина и со Мексико, во мај, доведоа до зголемена одбивност кај инвеститорите за преземање ризик на меѓународните финансиски пазари. Како резултат на тоа, се зголеми побарувачката за државните хартии од вредност, што доведе до раст на нивните цени и следствено до пад на приносите на пазарите од двете страни на Атлантикот, а зајакна американскиот долар. Носителите на монетарната политика на ФЕД порачаа дека постои потреба од претпазлив пристап во приспособувањето на каматните стапки уште извесен период, како и подготвеност за соодветна реакција на монетарната политика со намалување на каматните стапки, како одговор на ризиците од заострените трговски односи на глобално ниво. На состанокот на ЕЦБ на почетокот на јуни беше истакнато дека каматните стапки во ЕУ ќе останат исти до првата половина на 2020 година, наспроти претходните најави дека ќе се задржат на тоа ниво до крајот на оваа година. Истовремено, на состанокот беа објавени и дополнителни детали за каматната стапка на новите таргетирани долгорочни операции за рефинансирање (TLTRO III). Во тој контекст, глобално влијателните централни банки сè уште одржуваат поволни монетарни услови заради поттикнување на економскиот раст, но според првичните оценки, неодамна најавените промени кај царините и во САД и во Кина може да придонесат за понизок глобален БДП во 2020 година за 0,5 процентни поени од тековно проектираниот.

Општо земено, на седницата беше заклучено дека макроекономските показатели и оценки главно се движат во согласност со очекувањата, а согледувањата за амбиентот за спроведување на монетарната политика главно се непроменети во однос на претходната оценка. Притоа, повторно беа нагласени неповолните ризици од надворешното окружување, особено оние предизвикани од неизвесноста поврзана со сè поголемите трговски тензии. Народна банка и во следниот период внимателно ќе ги следи трендовите и потенцијалните ризици, во контекст на поставеноста на монетарната политика.

М.В