Се одржа завршната конференција на проектот „ЗА ПРАВДА”, имплементиран од Блупринт групата на граѓански организации за реформи во правосудството, финансиски поддржан од Фондацијата Отворено општество – Македонија.

Во рамките на проектот беа мониторирани 13 закони, беа изработени 3 квартални мониторинг брифови, а преку проектот се обезбеди поголем обем на информации достапни за јавноста врзани со реформите во правосудството.

На завршната конференција присуствуваа професори, обвинители, суди, граѓански организации, како и владини претставници, давајќи свој критички осврт и експертско мислење за спроведувањето на Стратегијата за реформи во правосудството, особено за вклученоста на засегнатите страни, експертите и граѓанските организации во креирањето на законите.

Реформите во правосудството беа оценети како особено важни во процесот на пристапување на Република Северна Македонија кон ЕУ, а донесените закони, во согласност со препораките на Венецијанската комисија и ГРЕКО, обезбедуваат независност на судовите, но и градење на транспарентност. Учеството на граѓанското општество и неговата улога, исто така, беа оценети како особено важни, посебно поради фактот дека некои од донесените закони поради учеството на граѓанските организации имаат поголеми придобивки за самите граѓани.

Експертите се согласуваат со препораките и со заклучоците од Анализата направена од Блупринт групата (http://www.mhc.org.mk/publications/960?locale=mk#.XRYiuRMzau4), а нивните насоки се за поголема транспарентност на процесот, како и за поголема вклученост на сите засегнати страни – експерти, граѓански организации и професионалци.

Дали реформата во кривичноправниот систем ќе овозможи поефикасна борба против корупцијата и високиот криминал?

Корупцијата во Северна Македонија, според ГРЕКО, е сериозен проблем. Но борбата против корупцијата и криминалот не е невозможна и со добра организација и активна вклученост на засегнатите страни, особено на правосудните органи, таа е повеќе од можна и ќе ја врати довербата на граѓаните. Борбата против корупцијата во голема мера зависи и од професионалците кои работат на проблематиката и особено е важно тие да бидат вклучени во сите процеси, од формирањето па сè до имплементацијата на законите, со што би се обезбедила многу поефикасна борба со корупцијата и криминалот. Воедно, беше потенцирано дека за криминалот да стане неисплатлив, потребно е да се подобрат постапките за конфискација на имот и соодветно да се применуваат.

Експертите го потенцираат проблемот со трите особено важни закони – Законот за кривичната постапка, Кривичниот законик и Законот за јавното обвинителство, задно со решавањето на статусот на СЈО. Очекувањата на Блупринт групата се дека во најскоро време ќе се донесат во транспарентна и инклузивна постапка, со што ќе се придонесе кон поактивна борба против корупцијата и криминалот.

Како новите закони ќе ги реформираат и ќе ги подобрат судството и обвинителството?

Експертите ценат дека Законот за судовите и Законот за Судскиот совет се донесени во транспарентен и инклузивен процес, прифатени се сите препораки од релевантните меѓународни фактори, како Венецијанската комисија и ГРЕКО, а воедно и дека се земени предвид препораките од стручната јавност и граѓанските организации. Новите закони содржат подобрени решенија за повеќе прашања, со кои се очекува да се добие поголема независност и професионалност на судството, со што, во крајна линија, ќе се врати довербата на граѓаните во судството.

Од друга страна, пак, Законот за јавното обвинителство и Законот за Советот на јавни обвинители не се донесени и процесите сè уште траат, но според експертите не се доволно транспарентни и се доведува во прашање квалитетот на крајните законски решенија. И покрај тоа што експертите и граѓанските организации дале свој придонес во работните групи за овие закони, сепак, нивните мислења не биле земени предвид при креирањето на последниот текст на законот, кој сè уште не е споделен со јавноста.

За да се очекува судството и обвинителството да бидат независни и ефикасни, од особена важност е да постои транспарентност на процесот, но и стриктна имплементација на веќе усвоените законски решенија.

Ќе имаат ли граѓаните подобар и олеснет пристап до правда со новите законски измени?

Во зависност од тоа за кој закон станува збор, експертите потенцираат различни придобивки или пак недостатоци во процесите, на групата закони во кои спаѓаат Законот за управни спорови, Законот за бесплатна правна помош и Законот за прекршоците. Овие закони наоѓаат најчеста примена во секојдневниот живот и се особено важни за граѓаните.

Новиот Законот за управни спорови го подобрува пристапот до правда за граѓаните од аспект на обезбедена јавност во постапките, што претходно не беше случај, но фактот што е донесен во нецелосно транспарента постапка резултира во решение со недоволно јасни законски одредби.

Најголем исчекор во пристапот до правда за граѓаните е направен со новиот Закон за бесплатна правна помош, за кој експертите, граѓанските организации и владините претставници заклучија дека е солиден, но не и совршен, но сепак значително го унапредува пристапот до правда за најранливите групи на граѓани. Воедно, финансискиот товар за водење на судските постапки е на страна на државата, што е огромна придобивка за граѓаните.

Драстично намалените прекршочни глоби со новиот Закон за прекршоците, присутните ги оценија како големо олеснување за граѓаните. Високите казни предвидени со претходното законско решение имале голем степен на неизвршливост, проблем кој е премостен со новиот закон, со што се обезбедува остварување на целта на казнувањето.

Мониторинг брифови изработени во рамките на проектот „ЗА ПРАВДА“

Изработените мониторинг брифови можете да ги најдете на следните линкови:

Прв мониторинг бриф: http://www.mhc.org.mk/announcements/860?locale=mk#.XRYgYhMzau4

Втор мониторинг бриф: http://www.mhc.org.mk/announcements/919?locale=mk#.XRYiHRMzau4

Трет мониторинг бриф: http://www.mhc.org.mk/announcements/948?locale=mk#.XRYgRhMzau4

Анализа на спроведувањето на Стратегијата за реформа на правосудниот сектор (2017 – 2022)

БЛУПРИНТ ГРУПА: Донесените закони се добра основа за промени, потребна е доследна имплементација

Законот за управување со движење на предметите во судовите презентиран пред Советот за реформи

Тркалезна маса за АКМИС-системот и Законот за управување со движењето на предметите

Објавен Предлог-законот за управување со движењето на предметите во судовите

Донесени се заклучоци во врска со состанокот на Поткомитетот за правда и внатрешни работи

Во подготовка Закон за управување со движењето на предметите во судовите