МТСП: Измените во Законот за социјална заштита ќе го унапредат секојдневното живеење на лицата со попреченост
Дел од измените се со цел унапредување на правата, а дел од нив се однесуваат на унапредување на административните бариери со кои досега се соочувале. Со измените за прв пат во Македонија се воведува правото на персонална асистенција. Досега многупати беше кажано дека се потребни персонални асистенти во училиштата, во домот, во социјалното дружење на лицата со пречки во развојот. Сега со измените на Законот, Македонија за прв пат се обврзува дека ќе воведе персонална асистенција, ќе вработи персонални асистенти според различни модели и механизми, кои ќе бидат на услуга на граѓаните.
Предлог-мерките за дополнителна социјална заштита за лицата со попреченост и нивните семејства денеска беа тема на дискусија меѓу Министерството за труд и социјална политика, граѓанските здруженија што работат со лица со посебни потреби, родители на деца со попреченост, како и корисници на вакви права. Тие заеднички посветија посебно внимание и детално ги разгледаа предложените измени во Законот за социјална заштита и за детска заштита.
Министерката за труд и социјална заштита истакна дека со измените ќе се унапредат правата на овие лица и ќе се сузбијат бариерите за нивно остварување.
„Предложените законски измени се однесуваат на унапредување на секојдневното живеење на лицата со попреченост. Дел од измените се со цел унапредување на правата, а дел од нив се однесуваат на унапредување на административните бариери со кои досега се соочувале. Со измените за прв пат во Македонија се воведува правото на персонална асистенција. Досега многупати зборувавме дека се потребни персонални асистенти во училиштата, во домот, во социјалното дружење на лицата со пречки во развојот. Сега со измените на Законот, Македонија за прв пат се обврзува дека ќе воведе персонална асистенција, ќе вработи персонални асистенти според различни модели и механизми, кои ќе бидат на услуга на граѓаните. Втората измена се однесува на правото на туѓа нега во однос на слепило, мобилност или глувост и таа ќе се остварува без разлика на месечните примања на лицата со ваква попреченост, нешто што досега им било ускратено. Иако тие права се компензација за нивната инвалидност во согласност со Уставот, тоа досега било регулирано врз основа на приходите“, изјави министерката Царовска.
Измените, како што истакна Царовска, предвидуваат и право на туѓа нега и за лица со умерени пречки, а таа за сите категории ќе се остварува без конзилијарно мислење.
„Лицата со умерени пречки ќе можат да го остварат правото на туѓа нега кое досега го немаа. Понатаму, надоместокот за скратено работно време родителите на деца со попреченост можеа да го остварат само до 26 години возраст на нивните деца, а сега ќе може да го остварат и по 26-тата година од возраста на нивните деца. Петтата измена се однесува на конзилијарното мислење за остварување на правото на туѓа нега. Досега граѓаните беа навистина финансиски оптоварени од својот семеен буџет. Тие плаќаа 1.200 денари за конзилијарно мислење и 500 денари кај матичен лекар за упатот. Сега тоа се укинува и првостепената комисија ќе ги посетува граѓаните во домашни услови и по претходна дијагноза или отпусно писмо од болница, тие ќе си го остварат правото на туѓа нега. Последната измена се однесува на Законот за детска заштита. За посебниот додаток на кој имаа право децата со посебни потреби досега требаше секоја година да доставуваат дополнителни документи до Центарот за социјална работа. Тоа се укинува и по службена должност центрите ќе го продолжуваат посебниот додаток за децата со трајна дијагноза, истакна Царовска.
Таа особено нагласи дека предложените мерки се усогласени со граѓанските организации и родителите. Таа смета дека сите категории попреченост треба да имаат одреден вид компензација за нивната инвалидност. Рече дека во делот на правото за мобилност веќе е направена проценка и дека ќе се бара за буџетот на Министерството за труд и социјална политика за 2018 година да се обезбедат 150 милиони денари за оваа намена за да можат сите деца и лица коишто имаат умерени и тешки пречки да добијат додаток за мобилност.
Царовска истакна дека се бара и отворање социјални сервисни услуги во местото на живеење. Просекот на институционализација во Македонија се спроведува од 2000 година, но поради недостиг на социјални услуги не е спроведен.
Благица Димитровска, претседателка на Здружението за промоција и развој на инклузивно општество „Инклузива“, рече дека тие ќе побараат и изедначување на правата на биолошките и згрижувачките семејства, а исто така, таа истакна дека ќе бараат и додаток за мобилност да добиваат и лица со умерена, тешка и најтешка интелектуална попреченост, а кои имаат комбинирани пречки.
Граѓанските здруженија сметаат дека со промените во политиките на здравствената и социјалната заштита, државата ќе направи прв чекор за создавање средина еднаква за сите, која ќе им обезбеди на лицата со попреченост и на нивните семејства еднакви можности за изразување на своите потенцијали, знаења, способности и вештини. Со овие измени, како што истакнуваат, ќе им се овозможи подобар пристап до ресурси, права и услуги што им се неопходни за рамноправно учество во општеството, борејќи се против сите форми на дискриминација.
А. Б.